Cuối đông thời tiết đẹp đất trời se se lạnh, người người ai nấy cũng khoác lên mình những chiếc áo ấm đủ sắc màu đang nôn nao hướng về những ngày nhộn nhịp cuối năm nào là Noel an lành ấm áp, tết Tây nhộn nhịp bộn bề, tết Nguyên Đán cổ truyền vui vầy sum họp,… Tất cả đã gieo vào tâm hồn mỗi người một phức cảm phơi phới lạ thường. Nhân dịp mùa Giáng sinh về xin được tản mạn đôi điều về Lễ đặc biệt này
Lễ Giáng sinh có nhiều tên gọi khác nhau như là lễ Thiên Chúa giáng sinh, Noel, Christmas hay Xmas (từ tiếng Pháp Noël, là viết tắt từ gốc Emmanuel là một ngày lễ kỷ niệm ngày Chúa Giê-su giáng trần
Theo Tân Ước mô tả Chúa Giêsu sinh ra nơi nơi máng cỏ lừa nghèo nàn tâm tối tại Bethlehem - một thành phố của Palestine ở miền trung Bờ Tây, cách phía nam thành phố Jerusalem khoảng 10 km – thân sinh Chúa Giê-su sống tại thành Nazareth nhưng phải tới Bethlehem theo lệnh điều tra dân số của Quirinius (năm 6 sau Công nguyên) .Thành Nazareth là thành phố có đông đảo cộng đồng Kitô hữu thuộc loại lâu đời nhất cư ngụ (tuy nhiên, gần đây cộng đồng này đã giảm bớt do tình trạng di cư, chiến tranh cùng với việc quân Israel chiếm đóng liên tục Bờ Tây và bức tường ngăn cách thành phố với khu Đông Jerusalem do Israel chiếm đóng.)
Hang đá và máng cỏ nguồn gốc dùng hang đá và máng cỏ trong lễ GiángSinh là do truyền thuyết Chúa sinh ra đời trong một hang đá nhỏ, nơi máng cỏ của các mục đồng chăn chiên tại thành Bethelem. Để nhớ lại hình ảnh nghèo khổ của Chúa lúc mới ra đời, đem thân để chuộc tội cho nhân loại
Ðêm 24/12 tại các Giáo đường đều có hang đá với máng cỏ, bên trong có tượng chúa Hài đồng tượng Đức Mẹ Maria, chung quanh có những con lừa, các tượng Ba Vua một số thiên thần, thánh Giuse trên mái nhà có ánh sáng, chiếu từ một ngôi sao hướng dẫn 3 vua tìm đến với Chúa. Mọi người đều hướng về Chúa nhân từ, cầu nguyện Chúa cứu rỗi cho nhân loại tránh chìến tranh nghèo đói và chế độ độc tài
Ngôi sao Giáng Sinh các ngôi sao 5 cánh thường xuất hiện rực rỡ đủ mầu sắc trong mùa Giáng sinh, các nhà thờ đều có treo vô số ngôi sao 5 cánh. Một ngôi sao to lớn được treo ở chỗ cao nhất của tháp chuông nhà thờ. Từ đó căng giấy ra bốn phía, có nhiều ngôi sao nhỏ, treo đèn lồng và kết hoa rất đẹp mắt.
Ngôi sao trong lễ Giáng Sinh có ý nghĩa đặc biệt, theo tương truyền lúc Chúa vừa chào đời thì trên trời xuất hiện một ngôi sao rực rỡ . Ánh sáng tỏa ra mấy trăm dặm còn nhìn thấy. Nơi xa xôi phía Đông, nay thuộc lãnh thổ Iran và Syria, có 3 vị vua được mặc khải tin rằng cứ lần theo ánh sáng ngôi sao mà đi chắc chắn sẽ gặp phép lạ( Lễ Ba Vua) Từ đó ba vị tìm theo sự dẫn đường của ánh sáng đến được hang đá thành Bethelem nơi Chúa đã ra đời. Ba vị này thân quỳ trước mặt Chúa, dâng lên Chúa các phẩm vật trầm hương và châu báu vàng bạc.
Ngôi sao trở thành tượng trưng ý nghĩa trong mùa Giáng Sinh và được treo đặt nơi trang trọng nhất ở các giáo đường, cơ sở tôn giáo trong đêm Giáng Sinh để nhớ đến sự tích trên. Do ý nghĩa ngôi sao còn tượng trưng cho phép lạ của Thượng Đế
Ðêm Thánh vô cùng / Heiligabend /silent night 25 tháng 12 ngày Chúa chào đời trong máng cỏ nghèo hèn đến với nhân loại lịch sử theo như suy niệm, từ đó trở đi hàng năm tín đồ ThiênChúa Giáo cử hành lễ Giáng Sinh rất long trọng khắp nơi trên thế giới. để tưởng nhớ ngày Chúa ra đời bên thành Bêlem/Bethelem, trên phần đất nghèo nàn thuộc lãnh thổ Do Thái / Israel.
Sự giáng trần của Chúa Hài đồng trong máng cỏ nghèo hèn đã có những hiện tượng lạ theo sự hướng dẫn của ngôi sao kỳ diệu, các vị vua vùng lân cận đã tìm đến hầu Ngài (Lễ ba Vua). Mọi người trên thế giới đều thờ kính Ngài con một của Chúa Trời(Chúa Cha) đã xuống thế làm người và sau đó chịu chết trên cây Thánh giá .
Ngày lễ Giáng sinh ở đâu cũng thường giống nhau, nhưng có sự thay đổi chi tiết tùy mỗi địa phương trên thế giới.
Trong vô số những bài ca, người ta còn nhắc nhở đến những bài thánh ca bất hủ, trở thành những bài ca quốc tế, được dịch ra nhiều thứ tiếng. Trong số đó có bài "Đêm Thánh Vô Cùng" của nhạc-sĩ thiên tài người Áo Franz Grubert .(Năm 1840 nhạc-sĩ Franz Grubert là người đệm dương cầm cho Giáo đường nằm cạnh bờ sông Danube. Grubert báo cho Cha Sở Joseph biết rằng vào giờ chót đàn dương cầm hư, không thể sửa được, xin cha chọn bài hát khác không cần đệm dương cầm .Chính cha Josep viết liền lời thánh ca và nhạc sĩ Grubert phổ nhạc ngay tại chỗ. Đêm Giáng Sinh năm 1840, bài thánh ca "Silent Night/ Đêm Thánh Vô Cùng" ra đời và được hợp ca với một cây đàn nhỏ phụ họa.)
Réveillon dù là Người theo đạo hay không, trong đêm nầy đều vui mừng ngày Chúa ra đời. Sau khi mừng lễ Giáng Sinh sẽ có bữa ăn nửa đêm gọi là "Réveillon" (Theo truyền thống của người Pháp Tại Alsace, bữa ăn này phải gồm có tam hành là thủy (cá chép, con hàu), không khí (gà tây hay ngỗng) & mộc (thịt heo). Tập tục ăn gà tây là do thủy thủ của nhà thám hiểm Christophe Colomb du nhập từ Mehico)
Ông già Noel theo truyền thuyết, Giám mục thành Myra, sinh ở Thổ Nhĩ Nhĩ Kỳ năm 279 Công Nguyên, nổi tiếng vì cả cuộc đời dành cho các họat động từ thiện bác ái. Đến thế kỷ IX, Hội Thánh Công Giáo làm lễ phong cho ông là Thánh Bổn Mạng của các thương nhân, thủy thủ và đặc biệt là trẻ em. Từ đó ra đời tên gọi Santa Clause người Anh, tiếng Hòa-Lan Sinterklass, tiếng Pháp Père de Noel và Mỹ gọi là ông Noel , ông mặc quần áo đỏ, đội mũ đỏ kiểu xứ lạnh, đi giầy đen, tóc bạc phơ và râu trắng như tuyết. Ông già Noel thường cưỡi xe tuần lộc trên trời, đến nhà có cây thông giáng sinh và leo qua ống khói để đem đến những món quà cho các em nhỏ đang ngủ và thường để quà trong những chiếc tất.
Theo truyền thuyết, lúc còn sống, giám mục Myra đã ném đồng tiền vàng xuống ống khói nhà của ba cô gái trẻ đến tuổi lập gia đình nhưng chưa có chàng trai nào nhòm ngó đến, vì gia đình các cô quá nghèo. Những đồng tiền vàng rơi từ trên nóc nhà xuống đúng các đôi bít tất mà các cô treo hong (phơi) bên lò sưởi.
Từ đó có tục trẻ em treo tất (vớ) cạnh lò sưởi để nhận quà của ông Noel (Quà cha mẹ chúng bỏ quà vô khi chúng đi ngủ), lúc trẻ con thức dậy vui mừng với món quà của ông già Noel tặng. Phong tục này khuyến khích vì khuyên trẻ em nên làm điều thiện để được ông già Noel tặng quà
Cây thông đóng vai trò quan trọng trong lễ hội người Đức thời Trung đại do màu xanh trường tồn của nó. Khi mùa đông đến, cây cối trở nên vàng vọt, lá rụng tơi tả thì cây thông vẫn khỏe mạnh, cành lá sum suê xanh tốt. Vì vậy dân cư vùng Bắc Âu cho rằng cây thông là linh hồn của thời tiết đẹp.
Cây thông có thể sẽ làm ngày dài hơn, mặt trời sẽ sớm quay về trái đất đánh tan cái lạnh băng giá của mùa đông khắc nghiệt, mang mùa xuân về cho nhân lọai. Cây thông được xem là biểu tượng của niềm hy vọng & sức sống mới trong lễ hội đón chào năm mới.
Quà tặng cuối năm là dịp trẻ em đi vòng quanh nhà ca hát & chúc mừng cả gia đình. Để thưởng công cho chúng, người lớn phát quà. Tập tục này bắt đầu là của giới quý tộc, sau đó lan rộng đến mọi giới. Ngày nay, nói đến Noel là nói đến quà tặng, thiệp chúc mừng.
Bài hát Giáng sinh bài “Jingle Bell” do nhạc sĩ J.Pierpont sáng tác nhưng lại đặt vào chùm bài hát trong danh sách những bản nhạc dân ca nổi tiếng của Mỹ gọi là “American Song Bag” của nhà thơ Carl Sandburg. Bài này không phải sáng tác cho đêm Noel như người ta lầm tưởng.
Lời bài hát đậm tính dân dã mộc mạc, diễn tả tâm hồn của người dân Mỹ hướng đến một mùa tuyết rơi thật tốt lành. Hình ảnh ông Noel với túi quà đồ chơi, ngồi trên xe tuần lộc với tiếng chuông leng keng diễn tả sinh động, quyến rủ làm cho người ta thích nghêu ngao, nó vô tình trở thành bài hát Giáng sinh.
Bài Silent Night, holy night có xuất xứ từ Đức với tựa đề “Stille Natch, Heiligo Natch” do linh mục Joseph Mohr sáng tác khi cuộc chiến Đức – Áo - Phổ kết thúc. Sau này được phổ biến sang Áo, Mỹ... nay đã được dịch ra gần 100 thứ tiếng.
Bánh Buche Noel tổ tiên người phương Tây thường nhóm củi trong ống khói nhà, họ tin rằng lửa càng kêu lách cách thì các thần dữ sẽ tránh xa. Ngày nay, tập tục biến dần vì không mấy nhà còn ống khói. Thay vào đó, theo sáng kiến của một thợ làm bánh ở Pháp, năm 1875, người ta làm chiếc bánh ngọt có hình cây củi để mọi người thưởng thức trong đêm Noel và lưu truyền cho đến nay.
Thiệp giáng sinh bắt nguồn từ năm 1843 khi ông Henry Cole, một thương gia giàu có nước Anh, đã nhờ Horsley, một họa sỹ ở London, thiết kế một tấm thiệp thật đẹp để tặng bạn bè, người thân. Vào Noel năm đó, Horsley trình làng tấm thiệp đầu tiên trên thế giới và sau đó nó đã in ra 1000 bản. Thiệp Giáng sinh nhanh chóng bùng phát và trở thành mốt thịnh hành ở Anh trong suốt 10 năm. Không lâu sau, trào lưu này du nhập sang Đức các nước khác ở Châu Âu và mãi tới 30 năm sau người Mỹ mới chấp nhận nó.
MERRY CHRISTMAS & HAPPY NEW YEAR TO ALL
Dũng-Trọc (SG 07/12/2009)
